دعاوی SLAPP در محیط دانشگاهی لهستان و اتحادیه اروپا
انواع اختلافات استاد-دانشجو و دفاع قانونی
راهنمای جامع برای دانشجویان دکترا و پژوهشگرانی که با افترا، سرقت علمی، اخراج ناعادلانه یا مسدود شدن انتشار مقالات مواجه شدهاند
SLAPP چیست و چرا در دانشگاهها شایع است؟
SLAPP (Strategic Lawsuit Against Public Participation) دعوایی است که نه برای پیروزی، بلکه برای ساکت کردن، ارعاب و تحمیل هزینه به طرف مقابل مطرح میشود. در محیط دانشگاهی لهستان و سایر کشورهای اتحادیه اروپا، این دعاوی معمولاً به شکل زیر ظاهر میشوند:
- افترا و نشر اکاذیب علیه دانشجو (ماده ۲۱۲ کد کیفری لهستان)
- ممانعت از انتشار مقالات علمی یا حذف از نویسندگان
- امتناع غیرقانونی از تغییر پروموتور
- اخراج ناگهانی از برنامه دکترا با وجود احراز تمام شرایط دفاع
- مصادره نتایج تحقیق دانشجو و انتشار آن به نام استاد
دانشجوی دکترای خارجی پس از ۶ سال تحقیق، به دلیل اختلاف علمی با پروموتور، با اتهامات بیاساس، مسدود شدن انتشار مقالات، حذف از پروژه و در نهایت قطع تحصیلات دکترا مواجه شد. پرونده در یکی از دانشگاههای لهستانی در جریان است.
انواع دعاوی رایج بین استاد و دانشجو یا دانشجو علیه دانشگاه در اتحادیه اروپا
| نوع دعوا | توضیح | مثال واقعی در EU | قانون کلیدی |
|---|---|---|---|
| افترا و SLAPP | اتهامات بیاساس برای تخریب اعتبار علمی دانشجو | پرونده مورخان هولوکاست در لهستان (۲۰۲۱) – دادگاه تجدیدنظر برائت داد | Anti-SLAPP Directive 2024/1069 |
| سرقت علمی و نقض کپیرایت | انتشار نتایج تحقیق دانشجو بدون رضایت یا حذف نام او | پروندههای متعدد در هلند و آلمان – جبران خسارت به دانشجو | Directive 2001/29/EC + قانون ملی کپیرایت |
| تبعیض | بر اساس ملیت، جنسیت، سن یا معلولیت | ۶ حکم دادگاه عدالت اروپا علیه ایتالیا در پرونده «lettori» | Directive 2000/78/EC |
| آزار جنسی یا روانی | رفتار نامناسب استاد یا همکاران | پروندههای موفق در فرانسه، آلمان و سوئد | ماده ۸ کنوانسیون اروپایی حقوق بشر |
| اخراج ناعادلانه / نقض فرآیند | قطع دکترا بدون رعایت مقررات داخلی | II SA/Po 4/14 (دادگاه اداری پوزنان) – اخراج لغو شد | § 18 Regulamin Szkoły Doktorskiej + Ustawa 2.0 |
| امتناع از تغییر پروموتور | عدم اجرای حق قانونی تغییر راهنما | موفقیتآمیز در چندین دانشگاه لهستانی و آلمانی | § 18 ust. 9 Regulamin + ماده ۲۰۵ قانون آموزش عالی |
حقوق دانشجوی دکترا در لهستان (از سال ۲۰۱۹ به بعد)
- دانشجوی دکترا پژوهشگر جوان مستقل است، نه کارمند استاد.
- تغییر پروموتور حق قانونی است (§ ۱۸ ust. ۹ Regulamin Szkoły Doktorskiej).
- دانشگاه نمیتواند به دلیل اختلاف علمی یا درخواست تغییر پروموتور، دانشجو را اخراج کند.
- مصادره نتایج تحقیق = نقض حقوق کپیرایت + نقض اخلاق علمی.
قانون جدید اتحادیه اروپا: دستورالعمل ضد-SLAPP ۲۰۲۴
از آوریل ۲۰۲۴ قانون Directive (EU) 2024/1069 (قانون دافنه) لازمالاجرا شده و:
- دعاوی بیاساس را در مراحل اولیه رد میکند (early dismissal)
- هزینههای دادرسی را بر عهده شاکی سوءنیت (استاد یا دانشگاه) میگذارد
- جریمه برای دعاوی سوءاستفادهآمیز پیشبینی کرده است
- لهستان تا ۷ مه ۲۰۲۶ فرصت تطبیق دارد، اما همین حالا هم قضات میتوانند از اصول آن استفاده کنند.
چگونه دفاع کنیم؟
- درخواست رد زودرس دعوا به استناد Anti-SLAPP Directive
- درخواست جبران خسارت مادی و غیرمادی (از دست رفتن فرصت شغلی، استرس، تأخیر حرفهای)
- استناد به نقض مقررات داخلی دانشگاه (§ 11, § 15, § 18)
- استفاده از شواهد مکتوب (ایمیل، پیشنویس مقاله، گزارش سالانه، نظر کمیسیون خارجی)
با این مشکلات مواجه هستید؟
افترا استاد، سرقت مقاله، اخراج ناعادلانه، مسدود شدن دفاع دکترا
مشاوره اولیه رایگان – بیش از ۸ سال تجربه موفق در پروندههای مشابه
آخرین بهروزرسانی: دسامبر ۲۰۲۵
ایراپولسکا – مشاوره حقوقی تخصصی برای ایرانیان در لهستان و اتحادیه اروپا